Polenforum.nl Polenforum.nl

Nieuws - links - informatie en forum over Polen

Sinds 7 januari 2004

 

Jozef en Emilia overleefden Hitler en Stalin

Gestart door Pieszyce, 16 december 2022, 12:59

Vorige topic - Volgende topic

Pieszyce

Jozef en Emilia overleefden Hitler en Stalin (tentoonstelling Airbornemuseum)
02. Jun 2016 at 10:01


Jozef en Emilia overleefden Hitler en Stalin

OOSTERBEEK

Nieuwe expositie in het Airborne Museum Hartenstein in Oosterbeek

HARRY VAN DER PLOEG

Going Home. Jozef and Emilia heet de expositie die het Airborne Museum Hartenstein in Oosterbeek vandaag opent. Over twee jonge Polen die in de maalstroom van de Tweede Wereldoorlog van huis en haard weg werden gerukt. Via de kampen van de Sovjets in Siberië en de vluchtelingenboten op de Kaspische Zee kwamen ze na een lange reis in Groot-Brittannië terecht waar ze werden voorbereid op de strijd tegen Nazi-Duitsland.

Jozef Wojciechowski wilde Polen bevrijden als parachutist en was het liefste bij Warschau geland om de stad te bevrijden. In plaats daarvan landde hij bij Driel tijdens de Slag om Arnhem.

Zijn vrouw Emilia is inmiddels overleden. Jozef, 93 jaar en breekbaar, is vandaag aanwezig bij de opening van de expositie rond het leven van hem en zijn geliefde in het Airborne Museum.

Onderkoeld vat Jozef in een paar woorden de opdeling van Polen door Hitler en Stalin in 1939 samen. Hij vertelt over de veewagens waarmee de Sovjets hem en andere Poolse mannen in 1940 naar de steppen van Siberië brachten. Velen overleefden het niet. Hij ontmoette zijn latere vrouw in een van de kampen maar raakte haar kwijt bij de plotselinge vrijlating van de gevangenen in 1942.

Tranen springen Jozef in de ogen als hij terugdenkt aan het moment waarop hij in 1942 ergens op een station in Kazachstan stond. "Een orkest begon opeens het Poolse volkslied te spelen." Sovjetleider Stalin had het op een akkoord gegooid met de geallieerden om de Polen vrij te laten in de strijd tegen Hitler. Op een enorme wandkaart in de expositieruimte van Going Home Jozef and Emilia is te zien hoe Poolse vluchtelingen ronddoolden. Tim Streefkerk, onderzoeker van het museum: "Dit is een geschiedenis die nooit goed verteld is." Directeur Sarah Thurlings is trots op het resultaat. "De foto's komen uit privécollecties en zijn nog nooit eerder gepubliceerd. Dit is wat we met het museum willen in de toekomst. De oorlog tonen door de ogen van gewone mensen."

De tocht voert Jozef en Emilia via Kazachstan, Iran, Irak, Palestina, Egypte naar Marokko. Uiteindelijk volgt de hereniging in het Britse Hucknall.

Jozef Wojciechowski heeft de expositie nog niet gezien. Thurlings weet zeker dat het hem zal aangrijpen vandaag: vanwege de enorme kaart en vanwege de al even indrukwekkende trouwfoto van Jozef en Emilia midden in een van de kamers van Hartenstein, in september 1944 het hoofdkwartier van de Eerste Britse Luchtlandingsdivisie waarvan Jozef deel mocht uitmaken. Hij was soldaat van de verbindingstroepen in een wereld waar de kaarten voor de Polen allang geschud waren. De troepen van Stalin hielden in de zomer van 1944 bewust vlakbij Warschau halt zodat de Duitsers de opstand in het getto de kop in konden drukken. De Sovjetleider liet de troepen van Hitler zo zijn vuile werk opknappen.

Jozef en Emilia werden verliefd op elkaar in Engeland en stichtten later een gezin. Gemengde gevoelens tekenen de verhouding van Jozef met de Britten. Hij beschrijft gelaten hoe de Polen de schuld kregen van het mislukken van de Slag om Arnhem. "In 1946 was het heel erg, een echte campagne. De Polen kregen bovendien het verwijt luie uitvreters te zijn en aan de haal te gaan met de onschuldige Engelse meisjes."

Toen hij voor het eerst terugkeerde in Polen waren de communisten nog aan de macht. "Het land zag er verschrikkelijk uit." De Polen keken hem aan en vroegen zich af wat die rare Engelsman bij hen kwam doen. "In Polen was ik een bloody Englishmen, in Engeland een bloody Pole."

n'Going Home. Jozef and Emilia' is vanaf morgen tot en met 31 december te zien in het Airborne Museum in Oosterbeek.