Het presidentschap van obstructie

[Pieszyce]

Het presidentschap van obstructie
Nawrocki maakt kapot wat de regering probeert te repareren

Cezary Nowak
10 november 2025

De betrekkingen tussen de president en de premier zijn in Polen nooit zonder spanningen geweest, maar vandaag de dag – zoals de uitspraken van Donald Tusk suggereren – overschrijden ze de grenzen van de politieke normaliteit. In een interview met "Gazeta Wyborcza" beschreef de regeringsleider een situatie die niet alleen bij commentatoren over het openbare leven, maar vooral bij burgers, tot bezorgdheid zou moeten leiden. Het probleem is niet langer een geschil tussen twee politici, maar eerder het functioneren van de staat als geheel.

Volgens Tusk zijn de betrekkingen met president Karol Nawrocki praktisch onbestaand. "Ik heb de indruk, bijna zeker, dat Karol Nawrocki niet geïnteresseerd is in een relatie met mij", aldus de premier. Een definitievere diagnose is moeilijk te vinden. En het is moeilijk een duidelijker bevestiging te vinden dan de daaropvolgende weken van politieke praktijk, waarover de regeringsleider botweg stelt: "De afgelopen weken hebben dit overduidelijk bevestigd."

In het Poolse constitutionele systeem moeten de president en de regering samenwerken omdat hun bevoegdheden op veel gebieden overlappen: buitenlands beleid, veiligheid, benoemingen van generaals en officieren, en de geheime diensten. De premier benadrukte: "Ik heb veel verantwoordelijkheden die soms samenwerking met de president vereisen." De president op zijn beurt, zoals hij opmerkte, "heeft vrijwel geen verplichtingen die samenwerking met de regering afdwingen."

Deze uitspraak is niet kwaadaardig, maar een nuchtere observatie. De president is niet verplicht om samen te werken, maar hij heeft wel de verantwoordelijkheid die uit zijn ambt zou moeten voortvloeien. Wanneer hij deze verantwoordelijkheid weigert, begint de staat te verliezen.

En dit is volgens Tusk precies wat er vandaag de dag gebeurt. "Ik hecht waarde aan een goede samenwerking met de president als ambt", zegt de premier. Dit is een belangrijke verduidelijking: Tusk verwacht geen politieke instemming, maar een basiscapaciteit voor institutionele samenwerking. Ondertussen, zo merkt hij op, verwoest Nawrocki "opzettelijk en bewust zelfs deze ruimte."

Het meest sprekende voorbeeld? De weigering om nominaties voor officieren van de geheime dienst te ondertekenen op 11 november. Volgens de premier is dit een puur politiek gebaar, niet gericht aan de regering, maar aan jongeren die in dienst zijn getreden van de staat.

"Nawrocki weigerde de nominaties voor de rang van eerste officier te ondertekenen. Alleen omdat de regering de sollicitaties indient. Deze jongeren zijn twintigers, hebben gestudeerd en willen het land dienen. Op Onafhankelijkheidsdag zullen ze, door toedoen van de president, de nominatie niet ontvangen," aldus Tusk.

Dit is een ongekende situatie. Een president die promoties blokkeert, niet vanwege inhoudelijke twijfels, maar uit puur politieke overwegingen, ondermijnt de basis van het vertrouwen in staatsinstellingen. Als de geheime diensten – een van de pijlers van de staatsveiligheid – gijzelaars worden van de vijandigheid van de president jegens de regering, betekent dit dat het probleem niet te maken heeft met persoonlijke spanningen, maar met het functioneren van de staat als geheel.

Tusk stelt duidelijk: "Het is niet hij die verliest, het is de staat." En het is moeilijk om het oneens te zijn met deze beoordeling. Karol Nawrocki, die sinds het begin van zijn presidentschap balanceert tussen de onafhankelijkheidsverklaring en een consistente politieke verschuiving van verantwoordelijkheid naar de regering, lijkt zijn eigen, parallelle staatslogica te ontwikkelen. Een logica waarin de president niet meewerkt, niet onderhandelt, maar observeert – en blokkeert.

In een moderne Europese staat heeft zo'n model geen recht van bestaan. De president is geen ceremoniële bewaker van het veto. Zijn taak is het versterken van instellingen, niet het ontmantelen ervan vanwege politieke meningsverschillen.

Tusk signaleert een bereidheid tot samenwerking. Hij verwacht geen alliantie, maar fundamentele institutionele voorspelbaarheid. President Nawrocki daarentegen geeft juist het tegenovergestelde signaal af: dat hij niet van plan is deel te nemen aan het bestuur van een staat die niet door zijn politieke basis wordt bestuurd.

Polen bevindt zich in een ongemakkelijke situatie: het conflict in Europa duurt voort, de diensten hebben stabiliteit nodig, de diplomatie heeft één stem nodig en de staat is bezig met de wederopbouw van structuren die verzwakt zijn door jaren van juridische chaos. Op zo'n moment is presidentiële obstructie geen louter politiek gebaar – het vormt een reëel risico voor het functioneren van de staat.

Als de president zijn standpunt niet verandert, zal zijn termijn minder een presidentschap van samenwerking dan een presidentschap van vernietiging zijn. En in een land dat stabiliteit nodig heeft, is een slechter scenario nauwelijks denkbaar.

Bron:   wiesci24.pl przez  Cezary Nowak     język po Polsku