Harde woorden over Nawrocki. Schandaal of… diagnose?

[Pieszyce]

Harde woorden over Nawrocki. Schandaal of... diagnose?

Cezary Nowak
23 oktober 2025

Manuela Gretkowska heeft opnieuw voor opschudding gezorgd. De schrijfster, bekend om haar scherpe commentaren en compromisloze stijl, sprak tijdens het gala van het 19e Internationale Fryderyk Chopin Pianoconcours in een emotionele post op sociale media. Onder de aanwezigen op het podium van het Grand Theatre – Nationale Opera waren Karol Nawrocki en de voorzitter van de Sejm Szymon Hołownia.

Hun aanwezigheid en toespraken vormden het startpunt voor Gretkowska's scherpe kritiek. "Zij en Hołownia waren als uitschot uit een Thais hotel voor Chopin. Een pooier in smoking en bokshandschoenen die over Polen schreeuwt," schreef ze.

Harde woorden, zelfs naar de maatstaven van een schrijfster die al jaren provocatie als instrument gebruikt. Maar – zoals typisch Gretkowska – schuilt er een betekenis achter de vulgariteit: een protest tegen de politisering van cultuur en het gebruik van kunst om het imago van politici op te bouwen.

Het Chopin Gala is een prestigieus, symbolisch evenement. Muziek, traditie, nationale trots – alles in een elegante setting. Het probleem is dat het de laatste jaren steeds meer een platform is geworden voor zelfpromotie door politici, die proberen zich te voegen in dit culturele verhaal over Polen.

Gretkowska – alsof ze protesteerde tegen dit fenomeen – plaatste de scène tegenover haar eigen herinneringen aan Thailand, waar ze zich na de tsunami in een leeg hotel bevond. "De directeur besloot ons te vermaken met attracties. Voor het ontbijt stuurde hij twee prostituees naar een leeg restaurant – gratis. Toen dat niet hielp, viel de pooier ons patriottisme aan en liet Chopin vrij," schreef ze.

Dit beeld gaat niet over shock. Het is een metafoor: Chopin als muziek, niet gebruikt voor kunst, maar voor effect, voor zaken. Net zoals zijn naam en werk vandaag de dag een achtergrond kunnen vormen voor politieke toespraken en gebaren.

Gretkowska voegde eraan toe dat ze haar commentaar vanuit Parijs schreef vlak voor een bijeenkomst aan de Sorbonne gewijd aan de Poolse politiek en het feminisme. "Ik zit aan een cafétafeltje en ik heb het gevoel dat ik op een spleet van tijd en wanhoop zit, denkend aan Polen," schreef ze.

Deze zin, nu ontdaan van vulgariteit, vat de toon van haar reflecties samen. Het bericht is niet zomaar een aanval op politici, maar een uiting van frustratie en verdriet. Gretkowska bekijkt Polen van buitenaf – vanuit het perspectief van een emigrant die het land jarenlang steeds meer in kampen heeft zien verdelen en cultuur slechts een nieuw strijdtoneel van ideologische strijd heeft zien worden.

De reacties op haar bericht waren voorspelbaar. Sommige commentatoren noemden het een "schandaal" en "gebrek aan respect voor het staatshoofd". Anderen verdedigden de schrijfster en wezen erop dat haar taalgebruik slechts een vorm van artistiek protest was.

Het is de moeite waard om je af te vragen: wat is werkelijk schandaliger: de vulgariteit in het bericht van de schrijver of de aanwezigheid van politici die cultuur als achtergrond voor hun toespraken gebruiken? Gretkowska heeft de vorm misschien overdreven, maar haar diagnose lijkt accuraat: Chopin is, in plaats van te verenigen, onderdeel geworden van een patriottisch spektakel.

Haar woorden bevatten ook een waarschuwing: kunst, beroofd van autonomie, verandert in een etalage voor de machtigen. En hoewel Gretkowska's stijl discutabel is, is het moeilijk te negeren dat ze zegt wat velen bang zijn om direct te zeggen.

Vulgariteit is geen deugd, maar het kan wel effectief zijn. Gretkowska speelt, ondanks beschuldigingen van "schandaalvorming", een rol in het publieke debat die doet denken aan columnisten uit het verleden – degenen die er niet voor terugdeinsden om met krachtige woorden schijnheiligheid en hypocrisie aan de kaak te stellen. Haar bericht is geen politiek manifest, maar een uiting van wanhoop en machteloosheid tegenover een realiteit waarin kunst juist de politiek zou moeten dienen. Je kunt verontwaardigd zijn, je kunt lachen, maar je kunt het niet negeren.

En misschien was dat precies de bedoeling. Want zolang iemand nog zo op nationale kitsch kan reageren, is de Poolse cultuur niet verloren.

Bron:   wiesci24.pl przez Cezary Nowak    język po Polsku