Het paleis in dienst van de partij. Joński bekritiseert het presidentschap van Nawrocki

[Pieszyce]

Het paleis in dienst van de partij. Joński bekritiseert het presidentschap van Nawrocki

Cezary Nowak
19 december 2025

De post van Dariusz Joński op het X-platform vond veel weerklank en wekte emoties op die de inhoud van het conflict al snel overschaduwden. De Europarlementariër van de Burgercoalitie gebruikte harde en directe taal, maar zijn kritiek op president Karol Nawrocki raakt een reëel probleem in de Poolse politiek: de rol van het presidentieel paleis als instrument om de hervormingen van de regering-Donald Tusk te blokkeren. Als de vorm eenmaal is verdwenen, blijft de vraag over de inhoud – en die is veel ernstiger dan een enkele emotionele post.

Joński schreef: "Nawrocki is een voorstander van goedkope wodka, honden aan de ketting, confrontaties in het bos en cryptovaluta-wallen." Deze uitspraak, hoe controversieel ook, is een poging om kort een presidentschap te beschrijven dat, in de ogen van de oppositie, steeds meer de voorkeur geeft aan oplossingen die kenmerkend zijn voor het PiS-tijdperk: symbolische gebaren in plaats van systeemverandering en een terughoudendheid om regelgeving aan te nemen die de overheidsfinanciën en de volksgezondheid zou kunnen verbeteren.

De recente beslissingen van Nawrocki passen in dit patroon. Van de 18 wetsvoorstellen die ter ondertekening werden voorgelegd, sprak Karol Nawrocki zijn veto uit over drie: die betreffende wijzigingen in de onderwijswet en verhogingen van de suikerbelasting en accijnzen. Het presidentieel paleis schrijft dit toe aan zijn trouw aan verkiezingsbeloften. "Pacta sunt servanda, afspraken moeten worden nagekomen. Hij heeft een overeenkomst met de natie gesloten. Er zullen geen belastingverhogingen voor Polen komen, en hij komt die overeenkomst na," aldus Zbigniew Bogucki, hoofd van de Kanselarij van de President.

Dit klinkt overtuigend, totdat men deze verklaring vergelijkt met de realiteit van de staatsbegroting. Tekorten op de overheidsfinanciën, ondergefinancierde gezondheidszorg en stijgende sociale kosten vereisen moeilijke, en geen gemakkelijke, beslissingen. Nawrocki zou, zoals Bogucki's verklaring suggereert, belastingverhogingen alleen toestaan als het geld rechtstreeks naar de gezondheidszorg zou gaan. "Als gezegd zou worden dat al dit geld (...) naar de gezondheidszorg zou gaan, die er erbarmelijk aan toe is, dan zou de president een andere beslissing hebben genomen," verklaarde de minister. Tegelijkertijd gaf hij toe dat deze fondsen momenteel "een begrotingsgat zouden vullen".

Dit argument onthult de kern van het probleem. De staatsbegroting is geen abstract "gat", maar een mechanisme voor de financiering van alle publieke diensten – van ziekenhuizen tot scholen. Het afwijzen van inkomstenbronnen in naam van de zuiverheid van verkiezingsbeloften betekent feitelijk instemmen met verdere onderinvestering in cruciale gebieden. Een suikertaks of een hogere accijns op alcohol zijn geen straffen voor burgers, maar instrumenten van gezondheidsbeleid die in veel landen met tastbare resultaten worden toegepast.

In die zin wijst de kritiek van Joński – ook al wordt die door sommigen als te hard ervaren – op een echte tegenstrijdigheid. De president beweert zich zorgen te maken om de burgers, maar blokkeert tegelijkertijd oplossingen die de sociale en gezondheidskosten op de lange termijn zouden kunnen verlagen. Hoewel PiS formeel de macht heeft overgedragen, behield de partij invloed via het presidentieel paleis, waardoor het veto een instrument van politieke continuïteit werd.

Je zou verwachten dat politici zich gematigder uitdrukken, en Joński is daarop geen uitzondering. Maar in de politiek telt ook het vermogen om de realiteit te benoemen. Het presidentschap van Karol Nawrocki is noch neutraal, noch partijoverstijgend – het is duidelijk geworteld in de PiS-logica van blokkade en conservatisme. Als het huidige conflict zinvol is, is dat juist omdat het niet gaat om de stijl van één enkele functie, maar om de richting waarin het land zich beweegt. En in dit conflict staat Joński, ondanks de controversiële vorm ervan, aan de kant van hervormingen en verantwoordelijkheid voor gedeelde financiën.

Bron:   wiesci24.pl przez Cezary Nowak    język po Polsku