Vermoeide voorzitter. PiS wacht op het vertrek van Kaczyński

[Pieszyce]

Vermoeide voorzitter. PiS wacht op het vertrek van Kaczyński

Cezary Nowak
23 december 2025

Al maanden – of liever gezegd, jaren – verkeert Wet en Rechtvaardigheid in een vreemde staat van onzekerheid. In het openbaar spreekt iedereen met één stem, maar achter gesloten deuren steken steeds meer politici van de partij die ooit aan de macht was, nu in de oppositie, hun uitputting niet onder stoel of banken. Niet vanwege een programma, niet vanwege een verkiezingsnederlaag, maar vanwege één naam. Het vertrek van Jarosław Kaczyński is een onderwerp dat in de wandelgangen wordt gefluisterd en waar bijna reikhalzend naar wordt uitgekeken. De paradox is dat een partij die gebouwd is op de persoonsverheerlijking van de leider steeds meer verlangt naar de dag dat de leider het toneel verlaat.

Kaczyński was alles voor PiS: de architect, de scheidsrechter, de hoogste autoriteit. Hij was degene die de touwtjes in handen had, die besliste over carrières, promoties en degradaties. Maar hij heeft de partij ook gevangen gezet in de logica van een belegerde vesting, waar elk probleem wordt verklaard door een complot en elke nederlaag door verraad. Na het verlies van de verkiezingen begon deze logica zwaar te wegen op zelfs de meest loyale leden. Het is moeilijk om een toekomst op te bouwen als de leider constant blijft hameren op het verleden.

Binnen PiS groeit de overtuiging dat Kaczyński een lastpost is geworden. Niet omdat hij geen bekwame speler meer is – hij kan nog steeds met één zet een crisis veroorzaken – maar omdat zijn manier van politiek bedrijven de realiteit niet meer weerspiegelt. Polen is veranderd, het electoraat is veranderd en de voorzitter zit vast in de wereld van conflicten van tien jaar geleden. Voor de jongere politici van de partij vormt dit een onoverkomelijke uitdaging: hoe kunnen ze kiezers ervan overtuigen dat PiS een nieuw aanbod heeft als het gezicht van de partij steevast symbool staat voor oude oorlogen?

De leiderschapscrisis legt ook de zwakte van de partij zelf bloot. PiS slaagde er niet in opvolgers te kweken omdat Kaczyński ze niet wilde. Iedereen die te snel opklom, werd eruit gesnoeid. Iedereen die probeerde zijn eigen positie te verwerven, werd verdacht van ontrouw. Het resultaat is dat de partij nu vol zit met middenkaderpolitici, die uitstekend zijn in het interpreteren van signalen vanuit de Nowogrodzka-straat, maar het vermogen missen om zelfstandig te denken. Ze wachten daarom op het vertrek van de voorzitter, hoewel ze tegelijkertijd vrezen voor het vacuüm dat hij achterlaat.

Dit is echter niet alleen een personeelskwestie. Jarenlang propageerde Kaczyński een machtsmodel gebaseerd op conflict en centralisatie. In plaats van sterke instellingen werden beslissingen genomen binnen een kleine kring. In plaats van verantwoording, politieke loyaliteit. Deze stijl heeft de hele PiS-partij doordrongen. Daarom dragen zelfs degenen die nu dromen van een "nieuw begin" medeverantwoordelijkheid voor de staat waarin de partij zich bevindt. Stilzwijgende kritiek op de voorzitter verandert niets aan het feit dat ze jarenlang van zijn systeem hebben geprofiteerd.

Wachten op Kaczyński's vertrek is een gemakkelijk excuus geworden. In plaats van een serieuze reflectie op de fouten van de regering, de vervreemding van de kiezers en de verwoesting van de staatsinstellingen, is het heersende verhaal binnen PiS: "Als de voorzitter vertrekt, valt alles op zijn plaats." Dit is een illusie. Het vertrek van de leider zal een partij die gewend is geraakt aan een gebrek aan debat en verantwoording niet automatisch herstellen.

De ironie is dat Kaczyński, een meester in politieke controle, zelf een situatie heeft gecreëerd waarin zijn aanwezigheid de toekomst van de partij blokkeert. PiS wacht op zijn vertrek als een catharsis. Het probleem is dat na jaren van eenmansheerschappij het onduidelijk is wie en wat er na hem komt. En dit is misschien wel de hardste diagnose voor deze partij.

Bron:   wiesci24.pl przez Cezary Nowak    język po Polsku