PiS en Confederatie. De weg naar Polexit?

[Pieszyce]

PiS en Confederatie. De weg naar Polexit?

Cezary Nowak
21 april 2025

De laatste parlementsverkiezingen in 2023 lieten zien dat Wet en Rechtvaardigheid (PiS), ondanks de overwinning, niet in staat was om aan de macht te blijven vanwege het gebrek aan coalitiecapaciteit. Jarosław Kaczyński en zijn partij werden geconfronteerd met een bittere realiteit: het winnen van de verkiezingen is niet voldoende als er niemand is om mee te regeren.

Nu de politieke berekeningen steeds meer wijzen op de Sejm-verkiezingen van 2027, doemt het spookbeeld op van een alliantie tussen de PiS en de Confederatie. Oud-premier Kazimierz Marcinkiewicz waarschuwt in een interview met "Fakt" dat een dergelijke regeling kan leiden tot een ramp: Polexit, oftewel de uittreding van Polen uit de Europese Unie. Zijn deze angsten terecht of is het slechts politieke retoriek?

Marcinkiewicz draait er niet omheen: de alliantie tussen PiS en Confederatie is een "absoluut en compleet drama" voor Polen. Volgens hem streven beide partijen er, zij het in verschillende mate, naar om het land uit de EU te halen. Bij PiS wordt dit "tussen de regels door" gezegd, terwijl Confederatie dergelijke intenties openlijk uitspreekt. De oud-premier wijst op de voorbeelden van de Brexit en het Hongarije onder Viktor Orbán, die laten zien hoe kostbaar anti-EU-experimenten kunnen zijn. Door de Brexit daalde de Britse export met bijna 30%, wat bijdroeg aan de economische krimp. Hongarije, formeel nog steeds lid van de EU, verloor de toegang tot EU-fondsen vanwege zijn anti-EU-beleid en viel uit de economische leiderspositie van de regio. "Hongarije is al armer dan Bulgarije", benadrukt Marcinkiewicz, wijzend op de risico's van isolationisme.

Hoewel noch PiS noch Konfederacja het bestaan van het 'niet-aanvalsverdrag' officieel bevestigen, merken politieke waarnemers op dat de kandidaten van deze groepen – Nawrocki en Mentzen – elkaar in de presidentscampagne ontzien. Dat is geen toeval. PiS wil, gelet op de ervaringen van 2023, de fout van isolatie niet herhalen. De Confederatie lijkt met haar eurosceptische programma de enige potentiële bondgenoot. Een dergelijke regeling kan verleidelijk zijn voor Jarosław Kaczyński, die koste wat kost de macht terug wil. De prijs die Polen hiervoor zou betalen, zou echter enorm zijn.

Confederatie stelt met haar radicale boodschap openlijk de voordelen van het EU-lidmaatschap ter discussie. De leiders van deze groep, zoals Sławomir Mentzen, promoten een visie van Polen als een zelfvoorzienende staat die geen EU-regelgeving of -financiering nodig heeft. Dit verhaal komt gevaarlijk dicht in de buurt van de slogans van de Brexit of het beleid van Orbán. Hoewel de PiS publiekelijk haar verbondenheid met de EU verklaart, is ze in de praktijk herhaaldelijk in conflict geraakt met EU-instellingen, waardoor de rechtsstaat wordt ondermijnd en EU-initiatieven worden geblokkeerd. De gemeenschappelijke deler van deze partijen – wantrouwen jegens Brussel en nationalistische retoriek – creëert de basis voor een potentiële alliantie die Polen richting isolement zou kunnen duwen.

Marcinkiewicz wijst er terecht op dat Polen, als land dat sterk geïntegreerd is in de EU-markt, niet klaar is voor zelfvoorziening. De Europese Unie biedt niet alleen financiële middelen, maar ook toegang tot de markt waar het grootste deel van de Poolse export naartoe gaat. Het verlaten van de EU zou een economische ineenstorting, stijgende prijzen, dalende investeringen en kapitaalvlucht betekenen. De ervaringen van Groot-Brittannië en Hongarije laten zien dat anti-EU-beleid leidt tot marginalisering en niet tot 'soevereine welvaart', zoals populisten beweren.

De kritiek op PiS en Confederatie beperkt zich echter niet tot hun euroscepsis. Beide partijen promoten een Polen dat gesloten, intolerant is en zich richt op nationalistische leuzen. Tijdens haar achtjarige bewind heeft PiS de democratische instellingen verzwakt door de rechterlijke macht en de media ondergeschikt te maken aan partijbelangen. Confederatie gaat nog een stap verder en flirt met extremistische ideeën en ontkent fundamentele democratische waarden. Een alliantie van deze krachten zou niet alleen een bedreiging vormen voor de aanwezigheid van Polen in de EU, maar ook voor de stabiliteit van de democratie in het land.

In de aanloop naar de verkiezingen van 2027 staan de Polen voor een belangrijke keuze: of ze de krachten steunen die het land richting isolatie en achteruitgang leiden, of dat ze de integratie met Europa en de moderne ontwikkeling steunen. De waarschuwingen van Marcinkiewicz moeten serieus worden genomen: Polexit is geen abstractie, maar een reëel risico als PiS en Confederatie hun krachten bundelen. Voor Polen zou dit niet alleen een economische tragedie betekenen, maar ook een verlies aan positie op het internationale toneel. Is het de moeite waard om de toekomst van het land op het spel te zetten voor populistische leuzen? Het antwoord lijkt voor de hand te liggen.

Bron:   wiesci24.pl przez Cezary Nowak     język po Polsku